Hoe een trage weg herstellen in 8 stappen (en 10 jaar)

Hoofdstuk 2: een trefdag en de weg van de geleidelijkheid

Enkele maanden later, in het voorjaar van 2009, komen mensen uit heel Vlaanderen naar Evergem voor de jaarlijkse Trefdag van Trage Wegen. De wandeling brengt de groep langs het compleet dichtgegroeide tracé van de Hoeksken Kerkwegel. Schepen Arsène Martens legt uit dat de gemeente Evergem kiest voor ‘de weg van de geleidelijkheid’ om deze weg terug te openen. Niks bruskeren, alles grondig uitzoeken. Maar dat het zo lang zou duren, zal hij zelf wel niet gedacht hebben.

Hoofdstuk 3: een trage start en druk op de ketel

We schrijven najaar 2009: de eerste stappen om de voetweg te openen worden gezet. De gemeente stuurt een beleefde brief naar de drie eigenaars en verschillende landgebruikers van de betrokken percelen. De brief stelt een open vraag en laat ruimte om het tracé van de weg te verleggen. Een goed bedoelde zet, die in de praktijk leidt tot een quasi volledige blokkering van het dossier. De eigenaars en gebruikers keren zich tegen de opening. Hun voornaamste argument: de hygiëne en de veiligheid op en rond het landbouwbedrijf ter hoogte van het Eeksken. Wandelaars met honden zouden extra besmettingsgevaar met zich meebrengen voor het bedrijf.

Wat volgt is een periode waarbij allerhande mogelijke alternatieven worden onderzocht voor de oorspronkelijke voetweg (op onderstaand kaartje in het rood). Telkens opnieuw botst de gemeente op problemen: het alternatief is te complex vanwege andere eigenaars die evenmin akkoord zijn, of het alternatief is een heel pak langer, waardoor het voordeel van de snelle, rechtstreekse verbinding verdwijnt.

Intussen beginnen ook de vrijwilligers die meegewerkt hadden aan de inventaris in 2008 zich te roeren. Ze hebben zich verenigd in het Evergems Forum voor de Trage Weg. Ze denken na over juridische stappen tegen de gemeente, wat voor extra druk op de ketel zorgt. We schrijven ondertussen juni 2010. Na een uiterst woelige bijeenkomst tussen het gemeentebestuur, de betrokken eigenaars, de vrijwilligers en vertegenwoordigers van de Boerenbond ontstaat er een complete patstelling. De aanpak met de fluwelen handschoen was nobel, maar niet doeltreffend.

Hoofdstuk 4: actief onderhandelen en een nieuwe eigendomssituatie

De gemeente Evergem besluit het over een andere boeg te gooien, om haar beslissing uit september 2008 toch waar te maken. De nieuwe strategie: zelf actief gaan onderhandelen met de betrokken eigenaars en landgebruikers. Meerdere leden van het schepencollege en mensen van de gemeentelijke administratie gaan in de loop van 2011 langs bij de betrokkenen om te onderhandelen over tracéwijzigingen, maatregelen voor veiligheid en hygiëne, privacy… Helaas, opnieuw zonder resultaat.

Eind 2011 - het derde jaar is voor bij - stelt het gemeentebestuur de eigenaars die dwars liggen in gebreke. Wat volgt zijn enkele ultieme onderhandelingspogingen die allemaal mislukken. Het dossier zit muurvast. Tot een half jaar later blijkt dat een groot deel van de gronden waarover de buurtweg moet lopen openbaar wordt verkocht door één van de drie eigenaars. De koper is één van de andere twee eigenaars. Deze nieuwe eigendomssituatie vereenvoudigt het onderhandelingsplaatje ietwat. Opmerkelijk feit tijdens de openbare verkoop: de notaris gaf het talrijk aanwezige publiek een uitgebreide uitleg over het rechtsstatuut van een wegje vermeld in de Atlas der Buurtwegen. Het feit dat de weg over de gronden loopt, werd ook prompt opgenomen in de verkoopsakte.

Hoofdstuk 5: de deadline, een procedure en verzoening?

De nieuwe eigenaar en de duidelijke verkoopsakte brengen geen zoden aan de dijk op het terrein. En intussen nadert het einde van de legislatuur. De deadline van september 2012 komt in zicht. Daarom beslist het Schepencollege over te gaan tot een gerechtelijke procedure. De gemeenteraadsverkiezingen in 2012 pakken gunstig uit voor het zittende college en er wordt al snel een nieuwe bestuursploeg tussen N-VA en CD&V gevormd.

Begin 2013 start de procedure voor het Vredegerecht van Evergem. Ook nu kiest de gemeente voor een rustige aanpak: de verzoening. Met een stevig pak documentatie over het feitelijke gebruik van de Hoeksken Kerkwegel (o.m. een historiek die teruggaat tot 1970) staat de gemeente stevig in de schoenen. Maar toch willen drie verzoeningspogingen in het bijzijn van de vrederechter niet vlotten. De eigenaar blijft ervan overtuigd dat ‘zijn’ voetweg verjaard is. In juni 2013 wordt dan de zaak ten gronde ingeleid bij de vrederechter.

Hoofdstuk 6: de vrederechter spreekt

Weer een half jaar later, wijst de vrederechter in een tussenvonnis de redenering dat de voetweg verjaard zou zijn naar de prullenmand. De gemeente komt immers met heel wat tegenbewijzen van sporadisch gebruik. Onder meer de tragewegenwandeling uit 2009 wordt aangehaald. De rechter oordeelt dat de eigenaar alle belemmeringen van de weg moet verwijderen en over de wettelijke breedte van 1,60 m het vrij verkeer moet toestaan.

Maar. Over hoe deze ingrepen moeten gebeuren spreekt de rechtbank zich niet uit. Moet de gemeente tussenkomen in de kosten van een afscheiding? Moet de gemeente een wettelijk vergunde silo op haar kosten verplaatsen? Dat soort zaken. Dat is voer voor de verdere rechtsgang, waardoor de definitieve uitspraak verder vooruit geschoven wordt.

In oktober 2014 - bijna anderhalf jaar nadat de procedure werd gestart - beslist de vrederechter over te gaan tot een plaatsbezoek, dat na veel vijven en zessen pas plaatsvindt in januari 2015. Ook wordt een expert aangesteld om de kosten van de vrijmaking te kunnen inschatten.

Hoofdstuk 7: bakkeleien over de kosten

De uitvoeringsmodaliteiten van het vonnis zijn omslachtig. Er wordt gebakkeleid over het al dan niet plaatsen van een veesluis, zodat koeien over de weg van de ene weide naar de andere weide kunnen. Over de kostprijs van een keermuur. Over het tussenkomen in de kosten bij het verplaatsen van de silo. ‘Conclusies’ gaan over en weer en een half jaar later is er nog altijd geen definitieve uitspraak in zicht. Twee zittingen later is de uitputtingsslag compleet en besluit de gemeente in te gaan op het voorstel van de expert om een deel van de kosten van de vrijmaking zelf te bekostigen. Er wordt in onderling overleg een ‘dading’ opgemaakt, waarbij de gemeente Evergem:

• de helft van de kosten voor het verplaatsen van de silo zou betalen;
• toestemming geeft voor het plaatsen van een veesluis;
• de verharding van de weg betaalt;
• bewegwijzering plaatst.

Begin 2016 wordt deze dading door de vrederechter omgezet in een bindend vonnis.

Hoofdstuk 8: we zijn er - met een klein struikelinkske over het gras

Kous af, zou je denken? Niet volledig. Omdat de weg moet worden verhard, is er ook nog een stedenbouwkundige vergunning nodig. En nu begint de andere eigenaar dwars te liggen. Die wil namelijk géén halfverharding op zijn perceel. Gras moet gras blijven. De gemeente zet door en start de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning. Na een lang maar goed gesprek gaat ook de andere eigenaar akkoord met de inrichtingswerken. Eind oktober 2016 krijgt de gemeente haar vergunning. Een hele resem kleine voorbereidende werken later, kunnen ook de gemeentelijke diensten aan de slag voor de inrichting van de weg.

Op de Eekskenskermis van 2017 is het dan éindelijk zover. De voetweg werd onder grote belangstelling ingewandeld. De veesluis, die door de eigenaar van de weg zelf werd aangelegd was nog niet volledig klaar, maar de weg werd intussen al stevig gebruikt. In elk geval: een dikke proficiat aan al degenen die zich de afgelopen jaren voor dit resultaat hebben ingezet.

Meer info: www.tragewegen.be