Mobiliteit in het Vlaams regeerakkoord 2019-2024
We hebben even op het Vlaams regeerakkoord 2019-2024 moeten wachten. De deadline die de regeringsonderhandelaars zichzelf oplegden, namelijk de Septemberverklaring op 23 september 2019, werd niet gehaald.
De discussie ging over belangrijke zaken, zoals wie waar mag zitten in het parlementair halfrond, of er nu 9 of 10 ministers mochten zijn, wie welk postje kreeg en de kleur van de burgemeestersjerp. Maar al bij al nam het regeerakkoord minder tijd in beslag dan het schrijven van een Mobiliteitsplan Vlaanderen (10 years and counting).
In de voorbeschouwingen bleken de beleidsdomeinen Onderwijs, Welzijn en Financiën & Begroting de grote twistappels. Mobiliteit, Openbare Werken en Omgeving komen weinig aan bod.
Maandag 30 september was er dan witte rook na meerdere nachtelijke onderhandelingen. Het regeerakkoord is een turf van zo’n 300 bladzijden, een dikke 100 bladzijden meer dan het vorige regeerakkoord. In vergelijking met het vorig regeerakkoord met dezelfde politieke partijen (analyse) staan er in dit kookboek minder recepten.
In het regeerakkoord zijn er 'winnaars' en 'verliezers':
Winnaars:
- de fiets: een verdubbeling van het budget tot 300 miljoen euro per jaar, een versterkt Fietsfonds en fietsprojecten buiten fietssnelwegen en het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk die aanspraak kunnen maken op middelen.
- mobipunten: elk multimodaal knooppunt in Vlaanderen, van klein tot heel groot, wordt herkenbaar als een mobipunt.
- luchtkwaliteit: in 2025 rijden er enkel zero-emissie bussen en goederenvervoer door onze steden.
Verliezers:
- de begroting: Oosterweel, Brusselse ring, 300 miljoen euro voor de fiets, spoorprojecten ondersteunen met Vlaams geld, BRV-fonds, Combimobiliteitsfonds, geen kilometerheffing voor personenwagens, korting kilometerheffing voor vrachtwagens die 's nachts rijden ...
- De Lijn: proefproject met private partner voor kern- en aanvullend net in een vervoerregio, vergunning voor interstedelijk vervoer door private spelers, binnen de zes maand gegarandeerd minimumaanbod invoeren ...
- 'de gebruiker betaalt': er komt geen kilometerheffing voor personenwagens en er wordt ook geen enkel alternatief vooropgesteld (zoals een wegenvignet)
Het regeerakkoord heeft de ambitie ruimte en mobiliteit beter op elkaar af te stemmen, daarbij worden de vervoerregio’s betrokken. Het woord betonstop werd vervangen door de term ‘bouwshift’ maar de doelstelling (0 ha bijkomend ruimtebeslag per dag in 2040) blijft wel behouden. De financiering blijft nog onduidelijk: een op te richten BRV-fonds.
Het zogenaamde en-en-en-beleid wordt verdergezet: investeren in auto-infrastructuur (met name de Antwerpse en Brusselse Ring) én in fietsinfrastructuur én in aantrekkelijker openbaar vervoer. Vooral de fiets lijkt de grote winnaar van dit regeerakkoord met een verdubbeling van de middelen in een groeipad naar 300 miljoen euro per jaar. Of we daarmee 40% duurzame vervoermiddelen en zelfs 50% in Antwerpen, Gent en de Vlaamse Rand halen blijft een vraag, zeker gezien de omvangrijke investeringen die ook naar weginfrastructuur gaan.
Het principe ‘de vervuiler betaalt’ wordt verlaten. ‘Vervuilers buiten’ is de nieuwe doelstelling: vanaf 2025 zijn in de stadskernen enkel zero-emissie openbaar vervoer en goederenvervoer toegelaten. Over fiscale instrumenten als Belasting op Inverkeerstelling, Jaarlijkse Verkeersbelasting of de mogelijke introductie van een wegenvignet (als alternatief voor een kilometerheffing) wordt niet gesproken.
Dit regeerakkoord bevat heel wat waardevolle elementen, maar maatregelen die van politieke moed getuigen ontbreken (kilometerheffing personenwagens). Het voornaamste manco is echter het volledig ontbreken van een mobiliteitsvisie op lange termijn die mee helpt te bepalen welke investeringen prioritair uitgevoerd worden.
