Er was eens… het Vlaams Klimaatplan
Een diagonale lezing van het Vlaams Klimaatplan leert dat zeker voor wat mobiliteit en transport betreft nogal vrij is omgesprongen met de koppeling tussen doelstellingen en maatregelen. Het is aan elke vakminister om in 2020 met een sluitend plan met concrete maatregelen te komen. Voor mobiliteit wordt dit in elk geval geen eenvoudige opdracht.
“In de transportsector wordt een toename met 1% vastgesteld in de periode 2005-2018. Op basis van de beleidsvoornemens wordt verwacht dat de trend in de transportsector kan worden omgebogen tot een daling van 23% in 2030 ten opzichte van 2005.” (Klimaatplan)
Disclaimer: het Klimaatplan is een uitgebreid document en we zijn er niet in geslaagd dit volledig door te nemen. Ongetwijfeld ontbreken in dit artikel nog een aantal elementen. Contacteer ons wanneer je mogelijke fouten ziet of aanvullingen hebt. U kunt doorklikken op de afbeeldingen om naar de geciteerde onderzoeken te gaan.
Sprookje 1: "Vlaming moet 15 procent minder met auto rijden"
Het Klimaatplan bevat geen maatregelen die daarvoor kunnen zorgen. Integendeel, in tegenstelling tot het vorige klimaatplan is er nu geen kilometerheffing voorzien. Toch zouden we nog minder met de auto gaan rijden dan met een kilometerheffing.
Sprookje 2: Biobrandstoffen
Het bijmengpercentage stijgt van 8,4% (2020) naar 14% (2030). Dit is federale en Europese bevoegdheid (RED II). Vlaanderen heeft daar eigenlijk niets mee te maken.
Er loopt ook al jaren een ideologische discussie of inzetten op biobrandstoffen wenselijk is als je weet dat grote delen van de wereld nu al honger lijden en dit nog gaat toenemen.
Sprookje 3: “We zetten in op een verdere afvlakking van de groei van het gemotoriseerde vrachtverkeer en een daling van het gemotoriseerde personenverkeer.” (Klimaatplan)
Langetermijnvooruitzichten voor transport voorspellen een grote groei, voornamelijk op basis van het stijgend aantal inwoners. Zonder concrete maatregelen is een daling van het personenverkeer een utopie. Als Vlaanderen zich ook blijft profileren als logistieke draaischijf is het hypocriet te stellen dat we streven naar een afvlakking van de groei van het vrachtverkeer.
Sprookje 4: Meer Openbaar vervoer
“De capaciteit van collectieve vervoerssystemen is afgestemd op de toegenomen gebruikersvraag als gevolg van bevolkingsgroei en ruimtelijke verdichting. Deze varieert ten opzichte van 2013 bij collectieve systemen tussen +63% (Bus, Tram, Metro) en +45% (trein).” (Klimaatplan)
Die toename zien we absoluut niet bij het zieltogende De Lijn (die afgelopen jaren zelfs geen reizigerscijfers publiceert). Het spoor is een federale bevoegdheid.
Sprookje 5: De fiets zal ons redden
“Een modal shift naar meer fietsverplaatsingen leidt tot een significante inspanning op het vlak van reductie van de CO2-uitstoot. Vlaanderen zet in op de realisatie van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk en op de realisatie van fietssnelwegen.” (Klimaatplan)
Fietsberaad Vlaanderen maakte een simulatie op basis van de doelstelling van 20% fiets: “In 2019 zullen we dagelijks ongeveer 2.122.489 verplaatsingen met de fiets afleggen. In 2024, als het aandeel van de fiets is gegroeid tot 20%, betekent dit 3.221.657 fietsverplaatsingen. Dat is een groei met 63% over 6 jaar. Infrastructuurprojecten, die de bestaande verkeersruimte herverdelen en meestal voor een veel langere periode worden aangelegd, zullen dus rekening moeten houden met nog hogere groeicijfers van het fietsgebruik. Ook investeringsmiddelen van lokale overheden en de nieuwe Vlaamse Regering moeten afgestemd zijn op de gewenste groei.”
Fietsberaad rekent daarbij op meer openbaar vervoer om verplaatsingen op langere afstanden op te vangen met de combinatie fiets+trein. Deze simulatie houdt rekening met alle verplaatsingen (woon-werk, woon-school, vrije tijd, winkelen,…) en is alleen haalbaar als het aantal autoverplaatsingen ook effectief vermindert.
Sprookje 6: Nabijheid
“Voor een duurzame bereikbaarheid binnen de vervoerregio’s is een ruimtelijke organisatie gericht op nabijheid nodig.” (Klimaatplan)
Toch zit de uitvoering van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen al jaren in de koelkast (diepvriezer volgens sommigen). Het woord ‘betonstop’ mag niet meer uitgesproken worden.
Vlaanderen en België staan bekend als de meest versnipperde regio van Europa, wat resulteert in hogere verplaatsingsafstanden. Verandering hierin vraagt niet alleen concrete maatregelen, maar ook veel tijd.
Sprookje 7: Elektrische mobiliteit: discrepantie tussen doelstellingen en realiteit
“Er schuilt een groot milieupotentieel in lichte elektrische voertuigen (LEV), zowel voor woon-werkverkeer als voor logistiek.” (Klimaatplan)
De best verkopende elektrische auto’s zijn vaak het tegendeel van lichte elektrische voertuigen: Tesla Model S en X, BMW i3. De best verkochte Nissan Leaf is dan geen sportwagen of SUV, maar zeker niet ‘licht’.
“We ondersteunen de aankoop en het gebruik van zero-emissievoertuigen” (Klimaatplan)
Vlaanderen stopt vanaf 1 januari 2020 met particuliere elektrische auto rijders van een subsidie te voorzien. Die kon oplopen tot 4.000€. Ook de subsidie voor elektrische motorfietsen (1.500€) en bromfietsen klasse B (750€) wordt afgevoerd.
Sprookje 8: Zelfsturende en geautomatiseerde voertuigen
"Ontwikkelingen op het vlak van geconnecteerde en autonoom rijdende vervoermiddelen bieden mooie kansen op veiliger en vlotter verkeer (minder ongevallen, kortere volgafstanden), maar ook op een duurzamere en meer inclusieve mobiliteit." (Klimaatplan)
“Het zou tot 2050 of later kunnen duren vooraleer de zelfrijdende auto echt alomtegenwoordig is.” Lieselot Vanhaverbeke, MOBI (VUB)
Concrete maatregelen?
De enige concrete maatregel die in de media aan bod kwam is de invoering van 100 km/u op Brusselse Ring. Niet enkel stootte dat op enige controverse, maar het is dat we volgens mobiliteitsexperten al 20 jaar geleden moeten (en kunnen) invoeren.
Het is dus afwachten tot de concrete maatregelen voor transport opgesteld en berekend worden in de loop van 2020. In het vorige Klimaatplan was de kilometerheffing de maatregel met de grootste impact, maar deze maatregel is nu verdwenen.