Inspiratiedag benoemt drempels en opportuniteiten

03.10.2022

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert het Netwerk Duurzame Mobiliteit haar Inspiratiedag duurzame mobiliteit. Deze editie stond in het teken van gedragsverandering en poneerde de vragen: Hoe evolueren we naar meer duurzame mobiliteit, wat zijn de drempels en hoe kunnen we die wegwerken? 150 deelnemers zoomden in op vervoersmodi en verplaatsingsmotieven tijdens diverse inspiratiesessies doorheen de dag.

Tijdens het panelgesprek stonden de neuzen opvallend in dezelfde richting. Iedereen lijkt het eens over wat er moet gebeuren, dus waar wachten we nog op? Filip Boelaert legde een vinger op de wonde: “Op het eind van de dag is het altijd een kwestie van middelen”. 

vrouw geeft presentatie op podium

Vicky Vanmarcke, schepen mobiliteit, heette de deelnemers welkom in haar stad Mechelen met een overzicht van de verwezenlijkingen die het lokale beleid de voorbije jaren realiseerde. Onder het motto ‘build it and they will come’ ambieert de stad een voorbeeldfunctie. “Ik zie Mechelen als proefstad en denk dan ‘Vlaanderen volgt wel’”, aldus Vanmarcke. Bart Somers, Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen, trad zijn stadsgenote bij en benadrukte het ‘window of opportunity’ om in tijden van crisis en onzekerheid samen het potentieel van nieuwe kansen te benutten. “Vasthouden aan de oplossingen van gisteren doet ons vastrijden. We moeten nieuwe wegen zoeken en opgaan”, volgens Somers. “De kunst bestaat erin versneld mensen mee te nemen in het verhaal en naast steden ook voor landelijke oplossingen te zorgen.”

Na de keynote van Cathy Macharis over de campagne '30 Dagen Minder Wagen' en de overhandiging van het bijhorende rapport aan secretaris-generaal van het departement Mobiliteit en Openbare werken Filip Boelaert, schoven de plenaire sprekers aan voor een panelgesprek. Daar werd dieper ingegaan op de beleidsaanbevelingen uit het rapport:

  1. laat mensen laagdrempelig proeven van duurzame mobiliteitsoplossingen
  2. investeer in een ruim aanbod van openbaar vervoer en systemen voor deelmobiliteit
  3. zorg ervoor dat duurzaam vervoer synoniem wordt voor betaalbaar, betrouwbaar, efficiënt, veilig en comfortabel

Steden en gemeenten zijn de motor van de transitie.
— Cathy Macharis

Bart Dumoulin (Bond Beter Leefmilieu) modereerde het panel en wierp een aantal vragen op.

Welke aanbeveling willen jullie concreet gerealiseerd zien?

Schepen Vanmarcke wil de instapdrempel zien verlagen, want “we missen een aantal groepen bij het verhaal van duurzame mobiliteit te betrekken” en daarin is volgens Bart Somers “een belangrijke rol weggelegd voor de lokale besturen. Zij kunnen hun creativiteit inzetten door ideeën van elkaar te kopiëren en uiteindelijk als 'best practices' uit te rollen. Mensen verleiden is waar ik in geloof”. Ook Cathy Macharis hecht veel belang aan de “enorme kracht van het lokaal niveau. Steden en gemeenten zijn de motor van de transitie.” Filip Boelaert vult aan dat we vooral “consequente keuzes moeten maken en daaraan vasthouden. En betrek de potentiële gebruikers bij die keuzes”. Een oproep voor burgerparticipatie dus.

Op het vlak van openbaar vervoer blijkt dat de verplaatsingstijd, de prijs en het aanbod grote drempels zijn. Zal basisbereikbaarheid aan deze verzuchting tegemoet komen?

“Die opmerkingen zijn terecht”, geef Boelaert toe. “Basisbereikbaarheid, waarvan het beheer bij De Lijn ligt, zal zorgen voor meer frequentie bij hogere vraag, en bij lagere vraag zullen deelsystemen worden ingezet. Er zijn middelen nodig voor die investeringen, want op het eind van de dag is het altijd een kwestie van middelen.” Het belang van geld om de transitie naar meer duurzame mobiliteit mogelijk te maken is ook professor Macharis niet ontgaan: “Je moet aan de basis investeren. Kijk naar Brussel, waar de investering in openbaar vervoer loont." De vergelijking met de hoofdstad gaat echter niet helemaal op, want "Vlaanderen is veel meer versnipperd, maar desondanks is er nog een enorme sprong te maken.”

Vasthouden aan de oplossingen van gisteren doet ons vastrijden.
— Bart Somers

Is een vraaggestuurd aanbod wel de juiste aanpak? Volgt de vraag niet gewoon wanneer je het aanbod creëert?

Filip Boelaert: “We zien dat een duurzaam economisch model uitbouwen in buitenstedelijk gebied erg moeilijk is.” Volgens Somers dreigen beleidskeuzes in ruimtelijke ordening de transitie te hypothekeren: “De bevolking neemt toe. Waar gaan al die mensen wonen? Verder verkavelen is geen optie, we moeten verdichten en verstedelijken. Dan wordt het makkelijker om een performant openbaar vervoer te realiseren.”

Wat met de meer landelijke gebieden? Is het aanbieden van deelmobiliteit daar wel realistisch?

“Praktisch gezien is het momenteel inderdaad niet rendabel om deelmobiliteit in de dorpen aan te bieden”, zegt Vanmarcke. “We moeten werken met bijvoorbeeld ambassadeursschap om de drempels weg te werken.” Cathy Macharis beaamt dat “we leren van onze peers en mogen niet blijven steken bij de kip of het ei. Transitie heeft tijd nodig en opstartsubsidies kunnen hierbij een duwtje in de rug geven.”

Om af te sluiten, hoe kijken jullie naar een vervolg op de campagne 30 Dagen Minder Wagen?

“Wanneer je als organisatie kan deelnemen, dan ga ik reclame maken binnen het hele departement!”, engageert Boelaert zich. Somers wil graag “lokale besturen betrekken”, terwijl Vanmarcke uitkijkt naar “een specifiek luik om de jongeren warm te maken”.

Op het eind van de dag is het altijd een kwestie van middelen.
— Filip Boelaert