Mobiliteit als grootste uitdaging voor duurzame evenementen

Mobiliteit heeft de grootste klimaatimpact op evenementen

Ongeveer 60 tot 80 procent van de CO2 uitstoot van een evenement wordt toegeschreven aan mobiliteit.

Onderstaande grafiek geeft de CO2-impact van een stadsfestival weer. Hieruit blijkt dat  mobiliteit van bezoekers verantwoordelijk is voor de helft van de CO2-uitstoot. Als je ook het woon-werkverkeer van medewerkers (0,2%), het zakelijk verkeer (7%), mobiele werktuigen (2%) en goederenvervoer (11%) erbij telt, kom je aan 70% mobiliteitsgerelateerde CO2-impact. Bezoekers van evenementen kunnen het grootste verschil maken.

De mobiliteitsimpact van een evenement wordt bepaald door heel wat factoren: de locatie van het evenement, het aantal bezoekers, de herkomst van de bezoekers, de modal split (verdeling van de gebruikte vervoermiddelen), bezettingsgraad van voertuigen, de spreiding in de tijd, …

Evenementen zorgen voor veel kilometers

Bijna 1 op 3 van onze verplaatsingen staan in het teken van vrije tijd. Verplaatsingen voor evenementen zijn maar een beperkt aandeel van die verplaatsingen in onze vrije tijd (bezoekjes aan familie of vrienden, naar de film of op café gaan, …). De impact van evenementenmobiliteit is relatief wel groter dan van andere recreatieve verplaatsingen

Een eerste reden daarvoor is dat de afstanden die we afleggen van en naar evenementen groter zijn dan voor andere vrijetijdsbestedingen, wat nadelig is voor de mobiliteitsimpact én voor de moduskeuze.

Onderzoek uit Nederland (uit 2008 en 2009) geeft aan dat we voor een evenement gemiddeld zo’n 28 kilometer (enkele reis) afleggen. Voor een attractie is dat slechts 20 kilometer en voor funshoppen 13 kilometer. Uit cijfers van het Onderzoekscentrum Publieke Impact blijkt dat in Vlaanderen de gemiddelde reistijd naar een evenement 42 minuten is (2021).

Modal split geregeerd door Koning Auto

Een tweede reden voor die grote impact van evenementenmobiliteit is een gevolg van de modal split (verdeling van de verplaatsingen over de verschillende vervoermiddelen): uit onderzoek van het Onderzoekscentrum Publieke Impact blijkt dat driekwart van de bezoekers van een event met de auto komt. Ter vergelijking: voor alle verplaatsingen kiest ongeveer 2 op 3 voor de auto. Positief is dat we minder vaak alleen in de auto zitten om naar een evenement te gaan. We maken die verplaatsingen vaak samen met familie of vrienden.

Actieve modi zoals te voet (3,9%) of met de fiets (6,4%) scoren lager voor evenementen dan gemiddeld voor alle verplaatsingen (te voet: 4,5% en met de fiets: 17,8%), dat is het gevolg van de langere verplaatsingsafstanden. Er is nog veel groeipotentieel is voor openbaar vervoer (vandaag gebruikt 14,1% het openbaar vervoer) en fiets, maar dit is sterk afhankelijk is van de locatie van het evenement en het aanbod van openbaar vervoer.

De locatie (aanbod openbaar vervoer) en invloedssfeer (van hoe ver lok je bezoekers) zijn belangrijke elementen die modal split van een evenement bepalen. Voor de organisator is het meestal niet evident of gewenst om hier iets aan te veranderen.

Een laatste reden dat de impact van evenementenmobiliteit hoger is dan van mobiliteit op andere bestemmingen is dat evenementen zorgen voor een grote piekbelasting van verplaatsingen op een specifieke locatie gedurende een beperkte tijd. Die piek valt niet altijd samen met een groter aanbod van openbaar vervoer, zoals het er wel is tijdens de spits voor pendelverkeer.

Goede mobiliteit als randvoorwaarde voor een geslaagd evenement

Op dit ogenblik wordt mobiliteit van en naar evenementen vanuit het oogpunt “damage control” bekeken: hoe kan er met zo weinig mogelijk middelen een zo duurzaam mogelijk evenement worden georganiseerd (Chirieleison et al., 2020). Het mobiliteitsvraagstuk is heel complex: het vraagt een financieel engagement van de organisator en rendeert pas op lange termijn.

“Het grote aandeel van auto’s in evenementenverplaatsingen zorgt voor een negatieve ecologische, sociale en economische impact zoals dichtgeslibd verkeer, geluidsoverlast, luchtvervuiling, ontevreden buurtbewoners en misnoegde bezoekers”, stelt Liese Exelmans, onderzoeker aan het Onderzoekscentrum Publieke Impact.

Door de concentratie van mobiliteit op een beperkte plaats (locatie van het event) en tijd (start en einde van het event) ontstaat er verkeershinder: congestie en parkeerproblemen. Niet enkel bezoekers van evenementen worden hierdoor getroffen, maar dit kan ook overlast voor omwonenden veroorzaken. Dit ondergraaft niet enkel het draagvlak van het event (klachten van de omwonenden) maar ook de winstgevendheid: bezoekers komen niet meer wanneer de bereikbaarheid niet voldoende is.

Aanpak op maat is vereist

Doordat bezoekers van ver komen en hun plaats van vertrek (de “journey of origin”) heel uiteenlopend is, blijkt het niet eenvoudig om heel gericht te werken aan het verduurzamen van hun verplaatsing. Je kunt bijvoorbeeld niet eenvoudig collectief vervoer (autocar of trein) inzetten omdat die eerst het hele land moeten doorkruisen. In het geval van een voetbalmatch kan dat dan weer wel, gezien de supporters van de bezoekende club vaak geografisch geconcentreerd zitten. Mobiliteitsoplossingen worden dus best op maat van het evenement uitgewerkt. Recent zagen we nog een mooi voorbeeld van hoe een evenement op eenzelfde locatie een heel ander mobiliteitsgedrag uitlokte: de Zillion-bezoekers veroorzaakten op vrijdag chaos op de parking van Flanders Expo, een dag erna kwam het jonger en lokaler publiek voor dj Charlotte de Witte hoofdzakelijk met de fiets en het verkeersinfarct bleef uit.   

Als organisator heb je ook niet enkel rekening te houden met je bezoekers, maar ook de voorwaarden die lokale overheden opleggen en de gevolgen voor omwonenden spelen een rol. Het ecosysteem rond evenementenmobiliteit is inderdaad heel complex, daar gaan we in een volgend artikel dieper op in.

Organisatoren en evenementlocaties behandelen mobiliteit vaak stiefmoederlijk omdat ze vaak denken dat ze zo goed als geen impact hebben op het mobiliteitsgedrag van bezoekers. Kleine incentives kunnen een wereld van verschil maken of gewoon anderhalf uur minder lang stilstaan op de parking. Nudging door kleine cadeautjes, zoals een plectrum van Metallica, kunnen voor gewenst mobiliteitsgedrag zorgen. 
In een toekomstig artikel doen we een aantal cases uit de doeken.