Thuiswerk: de oplossing voor de mobiliteitsknoop?

08.05.2018

Rik Neven is de zaakvoerder van communicatie- en redactiebureau Palindroom, gespecialiseerd in communicatie voor de bouw- en architectuursector. Hij hecht persoonlijk én met zijn bedrijf erg veel belang aan duurzaamheid, in het bijzonder aan duurzame mobiliteit. Volgens Rik is thuiswerk een onmisbare schakel in de oplossing voor de mobiliteitsknoop. Reden genoeg voor onze #goedopweg-reporter om langs te gaan voor een goed gesprek.
 

rikneven2

#goedopweg: waarom vind jij het zo belangrijk om je als werkgever uit te spreken voor duurzame mobiliteit? Kan jij een verschil maken?

“Ik vind dat je als werkgever zoveel mogelijk moet doen om je werknemers uit het verkeer te halen. De meest duurzame kilometer is de kilometer die je niet moet afleggen. Vandaar dat ik echt een voorstander ben van thuiswerk. Het is natuurlijk ecologisch gezien een goede zaak dat mensen zich niet moeten verplaatsen, maar wat veel mensen zich niet realiseren is dat het verschillende voordelen biedt voor de werknemer én voor de werkgever. Voor de werknemer is het redelijk evident: tijdswinst. Je moet niet meer in de file gaan staan, je bent sneller thuis en minder gestresseerd. De meeste mensen die mogen thuiswerken zijn gelukkiger met hun work-life balance dan mensen die niet mogen thuiswerken."

"Maar ook voor de werkgever zijn er duidelijk voordelen: je hebt gezondere en minder gestresseerde werknemers. Er is minder ziekteverzuim. Mensen zijn meer gemotiveerd en gaan minder snel op zoek naar een andere werkgever. We hebben dus weinig verloop binnen ons bedrijf. Belangrijk voordeel is dat je bij vacatures meer kandidaten krijgt. Een redacteur zal bij wijze van voorbeeld niet elke dag van Brussel naar Hasselt treinen, maar als dat slechts twee dagen per week moet, vormt dat geen bezwaar meer. Ook qua huisvesting heb ik al heel wat kosten uitgespaard. Als iedereen elke dag hier zou werken, had ik al lang moeten uitkijken naar een ander pand."

Practice what you preach, jouw medewerkers doen dus aan thuiswerk?

“Ja, ik zorg er inderdaad voor dat mijn werknemers zo weinig mogelijk kilometers moeten afleggen. Hier bij Palindroom werkt iedereen de helft van de tijd thuis en de helft van de tijd hier. Ik heb dat niet toegelaten maar verplicht eigenlijk. Tenzij voor de werknemers die op fietsafstand wonen, zij zijn vrij om wel elke dag te komen. Maar de werknemers die verder wonen werken allemaal enkele dagen per week thuis, en dat werkt heel goed voor ons. Ik vertrouw erop dat mijn mensen thuis even veel werk verzetten als op kantoor, en indien dat niet zo is zou ik het ook snel merken uiteraard."

"Ik ben heel tevreden over mijn thuiswerkbeleid en het verbaast me dat daar niet meer op wordt ingezet, gelet op de fileproblematiek. Thuiswerken is eigenlijk de gemakkelijkste methode om mensen uit de file te halen. Het thuiswerkalarm door sneeuw deze winter was daar een prachtig voorbeeld van. Op een dag in december was er heel wat sneeuw voorspeld en de weerman en Kris Peeters hadden gezegd dat indien mogelijk je best van thuis uit kon werken, als het mag van je werkgever. En die dag was uiteindelijk een soort record, er waren nog nooit zo weinig files geweest. Toch is daar kritiek op gekomen. En dan denk ik komaan, wees niet zo kortzichtig, er is een oplossing!”

Hebben jouw medewerkers voldoende gelegenheid om te overleggen op deze manier?

“Soms kan het inderdaad nadelig zijn dat je je collega’s minder vaak ziet. Er is bij ons iets minder overleg dan bij andere bedrijven. Maar ik vind niet dat die nadelen opwegen tegen de voordelen. En er is één dag in de week dat alle werknemers wel aanwezig zijn op kantoor. Dat is een afspraak die we gemaakt hebben zodat iedereen elkaar toch minstens één keer per week ziet en er voldoende sociaal contact onder de collega’s is. We doen op die dag altijd een groepsactiviteit. Eenmaal per maand stoppen we op woensdag een uurtje vroeger, en gaan we samen iets drinken. Eenmaal per maand zorgt ook één van de medewerkers voor eten, zodat we ’s middags allemaal samen eten. En die middag doen we ook altijd een quiz. Op die manier proberen we de banden wat extra aan te halen.”

Zie je naast thuiswerk nog andere belangrijke hefbomen voor de transitie naar duurzame mobiliteit?

“De locatie van je werkplek is uiteraard belangrijk. Toen ik jaren geleden op zoek ging naar een kantoor was mijn eerste uitgangspunt dat het dichtbij een station en ook dichtbij de stad moest zijn. Vanaf ons kantoor ben je met de fiets op vijf minuten aan het station en op een kleine tien minuten in het centrum van Hasselt. Als mensen ’s middags een broodje willen gaan eten of met iemand afspreken, dan hoeven ze daar dus zeker hun auto niet voor te nemen. Veel van mijn werknemers komen met de trein naar het werk, dankzij onze locatie dichtbij het station. En de verplaatsingen die we tijdens de dag doen, doen we vaak met blue-bikes. Dat gaat heel vlot. Als we een afspraak hebben in een andere stad dan werken we wat onderweg op de trein en de laatste kilometers overbruggen we met een blue-bike. Ook als de trein er langer over doet dan de auto ben je nog steeds minder productieve uren kwijt. Wij zien ook bij onze klanten en andere bedrijven dat met de fiets komen positief onthaald wordt.”

 

“Iedereen hier heeft een blue-bike abonnement en daarnaast hebben we ook nog een paar bedrijfsfietsen om naar afspraken in de buurt of even naar de stad te gaan.”
Rik Neven

“Zo slagen we er dus redelijk goed in om heel weinig de auto te gebruiken. Eens je de alternatieven kent en test merk je hoe gemakkelijk het is. Een aantal jaar geleden heb ik met mijn werknemers een meting gedaan van hoeveel kilometers we deden met elk vervoermiddel. En toen bleek dat we toch meer dan 75 procent van onze verplaatsingen zonder auto doen.”

“Ik vind het helemaal geen opgave om me te verplaatsen, integendeel. Als ik met een blue-bike over de dijk van Oostende, de Meir in Antwerpen of de Nieuwstraat in Brussel fiets dan vind ik dat echt quality-time!”
Rik Neven
rikneven3

En hoe kom jij zelf naar het werk?

“Ik woon zelf op 20 km van het werk maar ik heb een speed pedelec, en ik probeer zo vaak mogelijk met die snelle fiets naar het werk te komen. Ik ben dan 40 minuten enkel onderweg, dat is iets langer dan met de auto maar intussen heb ik toch anderhalf uur gesport, en dat tijdens mijn woon-werk verplaatsing. Terwijl zoveel mensen tijdens het weekend fervente fietsers zijn en honderden kilometers rijden, maar tijdens de week hun fiets niet aanraken. Dat is toch een beetje absurd, niet?” 

En als jullie geen andere oplossing zien dan ergens met de auto heen gaan?

“Een aantal van mijn werknemers heeft wel een bedrijfswagen, de rest gebruikt een eigen auto indien nodig. Ik ben een felle tegenstander van het systeem van bedrijfswagens, maar op dit moment laat de overheid je als werkgever geen andere keuze. Tot op vandaag is het voor beide partijen veel voordeliger om een auto in het loonpakket te integreren dan om alles in geld uit te betalen. Het wordt momenteel vanuit de overheid eigenlijk bijna verplicht om een auto te geven. Ik zou dat echt liever niet doen hoor. Ik heb hen ook gezegd als ze die auto kregen dat ik hem liefst zo weinig mogelijk op de parking zie staan (lacht).”

Denk je dat niet enkel de overheid maar ook werkgevers een verantwoordelijkheid hebben in het aanpassen van het bedrijfswagen-systeem?

“Ik vind dat werkgevers in het algemeen teveel hun verantwoordelijkheid ontlopen. En teveel klagen over file. Want wie vormt die file? Dat zijn de werkgevers, of werknemers die daartoe de opdracht krijgen van hun werkgever. Klagen doe je over iets waar je het slachtoffer van bent, niet over iets dat je zelf veroorzaakt. En daarom vind ik dat werkgevers ook hun verantwoordelijkheid moeten nemen en er zelf iets aan proberen veranderen. Dat kan bijvoorbeeld door thuiswerk aan te moedigen. Ik vind het niet rechtvaardig wanneer werkgevers de verantwoordelijkheid louter doorschuiven naar de overheid. Maar aan het systeem van voordelig loon geven in de vorm van een auto kan je als werkgever niets doen. Zoals ik al zei, ik zou veel liever geen bedrijfswagen geven aan mijn werknemers maar ik word ertoe gedwongen. Ik moet ook kijken naar mijn rendement, als bedrijf."

"Waar werkgevers wel iets aan kunnen veranderen zijn ongelimiteerde tankkaarten. Een ongelimiteerde tankkaart bij een bedrijfswagen geven is zeggen “rij maar zoveel mogelijk met de auto, hoe meer hoe liever”. Dat is toch absurd? Ik heb bij de maatschappij waar ons bedrijf tankkaarten heeft gezegd dat ik een tankkaart wou met een limiet. Dat de werknemers maar een bepaald aantal kilometers per maand krijgen. Ze zeiden ze dat ik de eerste was die dat vroeg. Dat is hier zò ingeburgerd die ongelimiteerde tankkaarten, ook dat moet dringend veranderen. En daarbij kan je als werkgever dus wel het heft in eigen handen nemen. Je werknemers wel een bedrijfswagen geven maar hen daar niet ongelimiteerd “gratis” mee laten rijden.”

Hoe komt het dat veel werkgevers niet overtuigd zijn dat thuiswerk een goede zaak is?

“Het grootste tegenargument dat ik altijd hoor is “hoe kan je de mensen dan vertrouwen dat ze effectief werken?” Ik vond de reactie van een topman van het VBO op het thuiswerkalarm frappant: “het kan toch niet zijn dat als een weerman zegt dat het slecht weer zal zijn dat mensen niet moeten werken”. Terwijl thuis werken helemaal niet gelijk is aan niet werken. Veel werkgevers vrezen dus dat als hun mensen thuis werken, ze niet zullen werken. Dat ze dan de afwas gaan doen of het gras afrijden. Maar die ervaring heb ik helemaal niet. Als je de juiste mensen hebt aangenomen en hen vertrouwt, dan zullen ze je vertrouwen niet beschamen. Bovendien kan je werknemers die je thuis niet vertrouwt op kantoor ook niet vertrouwen."

"Het is niet zeker dat iemand die heel de dag op kantoor zit ook effectief heel de dag werkt. Je kan op kantoor ook vier uur op Facebook zitten. Dus een gebrek aan controle en vertrouwen vind ik geen goed argument. Het is ook niet zo dat je helemaal geen controle hebt wanneer iemand thuis werkt. Ik kan mijn werknemers altijd bellen. Ze laten mij ook weten wat ze elke dag gedaan hebben. Een ander argument dat wel valabel is, is dat sommige jobs zich er uiteraard niet toe lenen. Je kan natuurlijk moeilijk verwachten dat een productiearbeider, een vertegenwoordiger of een leraar thuis werkt. Maar als de mensen die het wel kunnen thuis zouden werken, dan zouden de anderen sneller ter plaatse zijn. Er zouden minder files zijn. Dus voor zij die niet anders kunnen is het ook een groot voordeel.”

Wat zie jij als de ideale toekomst voor woon-werk verkeer en thuiswerk?

“Thuiswerken wordt nu al heel lichtjes aangemoedigd door de overheid, je kan er namelijk een vergoeding voor krijgen. Maar deze belastingvrije vergoeding zou hoger moeten zijn, om echt aanmoedigend te werken. En het zou ook helpen als het gemakkelijker te implementeren was dan nu het geval is. Nu moet je dat als je iemand aanwerft meteen in het loonvoorstel verwerken, want het is moeilijk om het nadien nog toe te voegen.”
 

“Als ik minister van mobiliteit was zou de ultieme maatregel voor mij zijn: bedrijven die thuiswerk toelaten belonen.”
Rik Neven

“Ik hoop ook dat het mobiliteitsbudget waar momenteel aan gewerkt wordt een degelijke oplossing zal bieden. Want het cash for cars systeem, dat een eerste aanzet was, moedigt duurzame mobiliteitskeuzes helemaal niet aan. Mensen die op basis van dat systeem hun bedrijfswagen wegdoen, krijgen geld waarmee ze waarschijnlijk gewoon een andere auto aanschaffen. Ik hoop dat de aanmoediging om je anders en minder te verplaatsen er bij het mobiliteitsbudget wel zal zijn, en dat je duurzaam verplaatsen meer beloond zal worden.”

 

#goedopweg reporter van dienst: Laura Bodyn (Fietsersbond)

Foto's: An Van Gijsegem